قیمه یزدی
یکی از خوشمزه ترین غذاهای سنتی یزد ، قیمه یزدی، معروف به قیمه نخود است.
این خورشت از انواع قیمه های ایرانیست که مخصوص نواحی مرکزی و جنوبی ایران می باشد و بیشتر اصالت آن به استان یزد برمی گردد.
شبیه خورشت قیمه هست با این تفاوت که به جای لپه از " نخود دو تکه شده " استفاده می شود.
در گذشته از گوشت بز برای این خورشت استفاده می شده و طعم آن را خاص می نمود و مخصوص مهمانی ها و مجالس بوده
و امروزه در هر سفره و مناسبتی پخت می شود.
خورشت سیب
خورشت سیب از جمله خورشت های خاص خراسان و یزد و لرستان است.
نوع پخت در این نواحی متفاوت است.در این خورشت از همان مواد خورشت قیمه یعنی لپه و گوشت و لیموعمانی و رب استفاده می شود
و به آن سیب شیرین و دارچین و زعفران و چاشنی های دیگر اضافه می شود.
آبگوشت ترش یزدی
یکی از اصیل ترین غذاهای ایرانی آبگوشت است و یکی از انواع آن، خاص استان یزد می‌باشد.
آب گوشت یزدی مزه ای متفاوت دارد چون در پخت آن از لواشک و یا آلو استفاده می کنند ، مزه ی آن ترش و خاص می باشد.
فسنجان یزدی ( متنیجه)
خورشت فسنجان از قدیم جزو غذاهای خاص و مجلسی در ایران بوده است و دستورات مختلفی در نواحی مختلف ایران دارد.
مزه ی متنیجه یزدی بخاطر استفاده از آلوی محلی متفاوت از نواحی دیگر است.
برای گوشت آن یا از فیله مرغ یا گوشت قلقلی گوسفندی استفاده می کنند.
کوفته نخودچی
این کوفته از غذاهای خاص یزد می باشد و همانطور که از اسمش پیداست در تهیه ی این کوفته از نخودچی استفاده می شود.
تهیه این غذا شباهت زیادی به کوفته های رایج دارد و در هر فصلی از سال پخته می شود.
(در گذشته گوشت و پیاز و نخود را می کوبیدند و ورز می دادند )
از دیگر کوفته ها می توان به کوفته برنجی و کوفته هویج اشاره نمود.
کشک خیار
از آنجا که استان یزد از نواحی گرمسیر ایران محسوب می شود ،غذاهای خنک طرفدار زیادی دارد.
کشک خیار یکی از انواع این غذاها محسوب می شود و گاهی به عنوان غذای اصلی درنظر می گیرند.
این غذای دلچسب خیلی به آب دوغ خیار شیرازی دارد اما به جای دوغ از کشک استفاده می کنند.
در تهیه ی کشک خیار از گردوی سابیده ، کشمش و نعنای خشک استفاده می شود.
آش شولی
آش ها از غذاهای اصیل ایرانی محسوب می شوند و تنوع بی نظیری در ایران دارند.
آش شولی استان یزد به عنوان آثار غیر ملموس ثبت شده است.این آش در مناسبت هایی پخت می شده از جمله " شب یلدا".
گویا این آش بخاطر شل بودن و قوامش به " شولی" معروف شده است.
سرکه ،چاشنی اصلی این آش می باشد و در نتیجه طبع آش را سرد می کند.
این آش بسیار ساده ولی مقوی است و هم در تابستان و هم زمستان پخت می شود.
در پخت این آش از اوماج که نوعی خمیر است ،استفاده می شود و همینطور از چغندر و عدس و لپه که از اجزای اصلی آن می باشد.
آش گندم یزد
آش گندم ، آشی محلی و خوش طعم می باشد. این آش مناسبتی است و مثل شولی، قدمت زیادی دارد.
آش گندم با دنبه .و گوشت گوسفندی تهیه می شود و بیشتر به آش امام حسین معروف شده است.
به غیر از گندم از نخود و لوبیا نیز در تهیه آش استفاده می شود.
اگر کسی مزه ی ترش دوست داشته باشد به جای کشک از سرکه استفاده می کنند.
آش جوگاو
برای تهیه آن از خمیر ترش ورنیامده و گوشت و سبزیجات و حبوبات استفاده می کنند.پخت آن ملایم و طولانی است.
آش انار
مخصوص شب یلداست و از دانه انار یا رب انار و برنج و حبوبات و گلپر... استفاده می شود و روی حرارت ملایم پخته می شود.
آش انار در شمال کشور و شیراز نیز پخت می شود ولی مواد آنها با هم فرق دارد.
آش آلو و آش گشنیز از موارد دیگر غذاهای مورد علاقه مردم یزد می باشد
نان سوروک یا سیرُگ
نان سوروک ، نانی روغنی محلی است و بسیار محبوب مردم یزد می باشد و در بسیاری از مناسبت ها پخته می شود.
در گذشته های دور پخت این نان مخصوص زرتشتیان بوده ولی امروزه جزو نان های محبوب محسوب می شود.
در پخت آن از تخم گشنیز و روغن حیوانی و شکر استفاده می شود.
قلیه کدو
شام شب های زمستان یزد است. قلیه کدوی حلوایی در یزد و گیلان و مازندران طرفدار دارد.
تفاوت آنها در حبوباتیست که استفاده می شود.
کله گیپا
غذایی محلی است که به ثبت رسیده و با سیرابی پخته می شود.
سیرابی را با گوشت و ماش و برنج و پیاز پر می کنند .سپس با نخ می دوزند و می پزند.
پالوده خانگی
پالوده خانگی یزد خوراکی سنتی نوروز است که با نشاسته گندم تهیه می‌شود.
برای این کار گندم را از زمستان خیسانده و پس از جدا کردن نشاسته و خشک کردن آن، در آب جوش می‌پزند.
نشاسته پخته را از آبکش رد می‌کنند تا در آب سرد به شکل دانه‌های مروارید شود.
سپس همراه با تخم شربتی، گلاب و شیره مصرف می‌کنند.
نان شیر
در روستاهای یزد، خویشاوندان و همسایه ها برای نوروز در خانه ها گرد می‌آیند
و نان و خوراکی‌های سنتی مانند نان شیر و کماج می‌پزند.
خمیر نان شیر با آرد گندم، شیر، روغن، شکر، هل و گلاب تهیه می‌شود،
سپس آن را پهن کرده با تخم خرفه تزئین می‌کنند و در تنور می‌پزند.
کماج شیرین
نوعی نان شیرینی است و مواد آن مخلوطی از آرد و شکرو روغن و مغز گردو و بادام و هل و گلاب است
و مانند کیک همزمان در دیگ‌های کوچک تهیه می کنند.
در یزد برای برگزاری پنجه‌ی بزرگ، نان پیه پیاز و حلوای سِن و حلوای شکر و چند نمونه آش تهیه می شود:
نان پیه پیاز
برای تهیه این نان ،پیازها را رنده یا چرخ می کنند و با کمی دارچین در روغن پیه سرخ کرده
و سپس آن را با خمیری که ازآرد معمولی تهیه کرده اند مخلوط می کنند
بعد خمیر را به چانه های کوچک تبدیل کرده با دست پهن می کنند و به کمک لیپُگ به تنور می زنند.
حلوای سِن
برای تهیه حلوای سن، گندم جوانه زده خشک را می‌کوبند؛
بخشی را با رازیانه، گردو و بادام آسیاب کرده و بخشی را جدا نگه می‌دارند.
سپس با خرمای خیسانده، روغن داغ و مخلوط گندم تفت داده، حلوا را آماده می‌کنند.
آش هفت دونار
برای تهیه آش هفت دونار، هفت نوع حبوبات و غلات به همراه تخم مرغ، برنج و چغندر
در دیگی با آب ریخته و روی اجاق می‌پزند تا کاملا آماده شود.
سیر سِداب
سیر سداب از دیگر خوارکی‌هایی است که در مراسم دینی (زرتشتی) تهیه می‌شود.
برگ های تازه سداب و نعنا را می‌کوبند و در شیشه نگه می‌دارند.
هنگام مراسم، آن را با روغن، ادویه و سیر سرخ می‌کنند سپس سرکه و کمی آب به آن اضافه می‌کنند تا بجوشد.
و در کاسه های مسی روی تکه‌های نان سرو می‌کنند. درانتها پودر نعنا رویش می پاشند.
